Katedra Pedagogiki Opiekuńczej i Profilaktyki Społecznej (wcześniej: Zakład Pedagogiki Opiekuńczej z Profilaktyką Społeczną) wyłoniła się w roku akademickim 1999/2000 z Katedry Pedagogiki Społecznej założonej i kierowanej przez prof. dr. hab. Edmunda Trempałę, w ramach której działaliśmy pod nazwą Zakład Pedagogiki Opiekuńczej, którym kierowała od 1992 roku dr Maria Deptuła (od 1998 roku dr habilitowany, od 2014 roku profesor).

Jako samodzielna jednostka Katedra istniała najpierw w strukturze Instytutu Studiów Edukacyjnych (do roku 2003 pod nazwą Zakład Pedagogiki Opiekuńczo-Wychowawczej), a po zmianach organizacyjnych na Wydziale Pedagogiki i Psychologii w latach 2004/2005 – 2019 wchodziła w skład Instytutu Pedagogiki. Po zmianie struktury uczelni Katedra jest jedną z jednostek Wydziału Pedagogiki UKW.

Osoby tworzące zespół od 1999 roku
W październiku 1999 roku zakład tworzyły 3 osoby – dr hab. Maria Deptuła (na etacie adiunkta), dr Danuta Głuszak-Węgierska (na etacie starszego wykładowcy – w styczniu 2000 odeszła na emeryturę) oraz asystent mgr Wioletta Junik. Po uzyskaniu stopnia doktora Wioletta Junik pracowała w naszym zespole na stanowisku adiunkta, a w roku 2020 została zatrudniona w Zakładzie Dydaktyki na Wydziale Pedagogiki na stanowisku adiunkta dydaktycznego.

W październiku 2000 roku dołączyły do zespołu dwie studentki studiów doktoranckich, absolwentki prowadzonej przez nas specjalności i Studiów Podyplomowych Profilaktyki Uzależnień i Socjoterapii - mgr Jolanta Jarczyńska i mgr Małgorzata Zabłocka.

Z początkiem roku akademickiego 2002/2003 dołączyła do nas mgr Lidia Hendler (asystent z rozwiązanego Zakładu Pedagogicznego Kształcenia Nauczycieli), absolwentka pedagogiki opiekuńczej WSP w Bydgoszczy i pracowała z nami do listopada 2019 roku.

W październiku 2003/2004 podjęła pracę w zakładzie mgr Blanka Poćwiardowska absolwentka naszej specjalności i prowadzonego przez nas dwuletniego Podyplomowego Studium Profilaktyki Uzależnień i Socjoterapii. Po uzyskaniu stopnia doktora, od 1.10.2011 roku dr Blanka Poćwiardowska pracuje w Katedrze na stanowisku adiunkta badawczo-dydaktycznego.

W roku akademickim 2004/2005 zespół nasz powiększył się o dwie osoby zatrudnione na etacie asystenta. Były to absolwentki studiów doktoranckich mgr Jolanta Jarczyńska i mgr Małgorzata Zabłocka, które w roku 2005 obroniły rozprawy doktorskie. Od roku 1.10. 2006 zostały one zatrudnione na etacie adiunkta. Dr Małgorzata Zabłocka we wrześniu 2017 roku zakończyła pracę w Katedrze.

Począwszy od  roku 2006/2009 do naszego zespołu dołączały doktorantki – studentki studiów III stopnia na Wydziale Pedagogiki i Psychologii:
w roku 2006/2007 Marta Herzberg i Agnieszka Misiuk,
w roku 2008/2009 Marta Połotniuk,
w roku 2009/2010 Maja Łoś.

Mgr Marta Herzberg uzyskując w marcu 2011 roku stopień doktora zakończyła współpracę z naszym zakładem.

Mgr Agnieszka Misiuk obroniła rozprawę doktorską w maju 2015 roku i również zakończyła współpracę z zespołem. 

W roku akademickim 2012/2013 do zespołu zakładu dołączyły dr Małgorzata Rębiałkowska - Stankiewicz - adiunkt oraz mgr Marta Połotniuk, obecnie Nikel - asystent. Marta Nikel uzyskała stopnień doktora w listopadzie 2018 roku. 

W październiku 2014 kolejna doktorantka, mgr Maja Łoś uzyskała stopień naukowy doktora i zakończyła współpracę z naszym zespołem.

W roku akademickim 2014/2015 w zakładzie pojawiły się nowe doktorantki: mgr Alicja Konikiewicz (obecnie Potorska) i mgr Marietta Dembek (zakończyła współpracę w roku 2018), a w roku 2015/2016 dołączył do zespołu doktorant Szymon Borsich.

Od października 2017 do lutego 2021 mgr Alicja Potorska była zatrudniona w Katedrze na etacie asystenta badawczo-dydaktycznego. Stopień doktora uzyskała w grudniu 2021 roku na Wydziale Pedagogiki UKW.

Od października 2019 do września 2022 roku na etacie asystenta badawczo-dydaktycznego pracował mgr Szymon Borsich, który stopień doktora uzyskał w listopadzie 2021 roku na Wydziale Pedagogiki UKW.

W roku akademickim 2018/2019 do zespołu dołączył doktorant Robert Rejniak. 

Z dniem 30 września 2022 roku prof. dr hab. Maria Deptuła zakończyła pracę na stanowisku kierownika katedry i przeszła na emeryturę.

Od 1 października 2022 obowiązki kierownika katedry pełni dr hab. Jolanta Jarczyńska, prof. uczelni.

Z dniem 30 września 2023 roku dr Małgorzata Rębiałkowska-Stankiewicz zakończyła współpracę z UKW i przeszła na emeryturę.

W dniu 1 października 2023 mgr Wiktoria Rutkowska dołączyła do grona pracowników Katedry.